Wij waren blown away door het werk van Hilma af Klint! De Zweedse Hilma af Klint (1862-1944) begint haar carrière als landschapsschilder, maar ontwikkelt al snel een eigen beeldtaal, weg van de natuurlijke verschijningsvormen. Wie was deze vrouw?
Spirualiteit
Hilma af Klint ging van landschapsschilderkunst naar bloemen en bomen. Daarna kwam het universele en tot slot de relatie tot de ruimte. Dat klinkt wellicht wat zweverig, maar Hilma was dan ook geïnteresseerd in theosofie (een metafysische religieuze filosofie die stelt dat alle religies en grote filosofieën uit één universele, tijdloze wijsheid zijn voortgekomen) en antroposofie (innerlijke ontwikkeling gericht op versterking van het bewustzijn). Spiritualiteit kreeg ruim baan, waarbij je het werk van Hilma herkent aan de vele spiralen en geometrische vormen in pastelkleuren.
Pionier
Wist jij dat Hilma zelfs al iets eerder dan haar tijdgenoten abstracte elementen toelaat in haar werk? Daarmee hoort ze bij de vijf abstracte pioniers, naast – of misschien wel vóór – Mondriaan, Kandinsky, Malevitsj en Kupka. Wanneer de kunstwerken van Hilma in 1987 voor het eerst buiten Zweden te zien zijn in Kunstmuseum Den Haag, is ze nog een onbekende naam. Maar anno 2023 is dat wel anders: haar oeuvre wordt wereldwijd bejubeld.
“Diegenen die de gave hebben dieper te zien, kunnen voorbij de vorm kijken en zich concentreren op het wonderlijke aspect dat schuilgaat achter elke vorm, leven genaamd” – Hilma af Klint
Esoterisch werk
Hilma bracht met haar familie de zomers door op het Zweedse eiland Adelsö in het Mälarmeer. Zo was haar interesse in de natuur al vroeg gewekt. De interesse in wiskunde deelde ze met haar vader, die scheepskapitein was. Het is dan ook niet gek dat je wiskundige formules terugziet in haar werk, om de wereld beter te begrijpen en om ons bestaan te verklaren.
De basis voor haar belangstelling in spiritualiteit is de dood van haar zusje in 1880. Deze ingrijpende gebeurtenis maakte grote indruk op de toen 18-jarige Hilma. En wanneer ze aan de Academie in Stockholm gelijkgezinde, spirituele vrouwen leert kennen, krijgt haar esoterische werk (een term die wordt gebruikt om kennis aan te duiden die alleen bekend is bij een beperkte groep mensen die zich ermee bezighouden. Esoterische kennis wordt vaak beschouwd als spiritueel, mystiek of geheim en wordt verondersteld te leiden tot een dieper begrip van de werkelijkheid en het universum) steeds meer vorm. Letterlijk én figuurlijk.
Monumentale werken
In haar evolutionary images, schilderijen in series, laat ze zwanen transformeren van kubussen tot cirkelcomposities. Haar bekendste serie is The Ten Largest (1907). Deze tien monumentale werken van zo’n 3.20 meter hoog verbeeldt de ontwikkeling van kindertijd tot ouderdom en schilderde ze in slechts veertig dagen.
De zwaan, serie SUV/UW, groep IX (1914-1915)
Hogere machten
Hilma noemde zichzelf naast kunstenaar ook medium. Ze was sinds 1904 ook lid van de Stockholm Loge van de Theosofische Vereniging. Veel werken zouden volgens haar in opdracht van hogere machten zijn gemaakt. Zo maakte ze The Ten Largest voor een door haar ontworpen tempel. In haar testament had ze echter vastgelegd dat deze tenminste twintig jaar na haar dood niet in het openbaar getoond mochten worden. De wereld was er nog niet klaar voor.
Zo was Hilma een ware visionair: ze maakte kunst voor de toekomst. En jij kunt ze nu – naast veel van haar andere werk en dat van haar tijdgenoot Piet Mondriaan – zien tot en met 25 februari 2024 in het Kunstmuseum bij de tentoonstelling Hilma af Klint en Piet Mondriaan: Levensvormen.
Ken jij het werk van Hilma af Klint al?
Credits fotografie: Iris Zaagman en tekst: Danielle Lakeman.
